Op maandagavond 12 oktober 2020 vond de tweede Samen uit de Crisis-webinar plaats: Samen uit de Wooncrisis. Samen met Mirthe Biemans (strateeg bij woningcorporatie Rochdale en initiatiefnemer van de #ikwileenhuis-campagne), Nic Vrieselaar (econoom bij RaboResearch die zich vooral richt op de woningmarkt) en Cody Hochstenbach (stadsgeograaf aan de Universiteit van Amsterdam) gingen wij in gesprek over de wooncrisis. Wat gaat er mis, maar vooral: wat zijn de oplossingen? De drie sprekers keken vanuit een verschillende (professionele) achtergrond naar de problematiek op de Nederlandse woningmarkt. Hierdoor ontstond er een gevarieerde discussie, waarin er wel een gezamenlijke denkrichting te bespeuren viel.
Mismatch tussen vraag en aanbod
De sprekers kregen als eerste de kans om aan te geven wat er naar hun idee fout gaat op de woningmarkt. Hoe zijn we in deze wooncrisis beland? Volgens Cody Hochstenbach ligt het probleem bij het feit dat wij anders zijn gaan denken over wonen: waar vroeger het merendeel van de Nederlanders een huis huurde, zijn er nu veel meer huiseigenaren. Het bezitten van een huis is een streven geworden en het beleid van de overheid reflecteert dit. Deze gedachtegang uit zich onder andere in het marginaliseren van de sociale huur: het aanbod is gekrompen en steeds minder mensen komen ervoor in aanmerking.
Als econoom wijst Nic Vrieselaar op de mismatch tussen vraag en aanbod in de gehele woningmarkt. Er is steeds meer vraag naar woningen, maar er is geen structurele investering in het creëren van meer aanbod. Dit leidt ertoe dat prijzen voor wonen oneindig lijken te stijgen. Volgens Nic zou dit niet moeten kunnen: er zou een grens moeten zijn aan wat je mensen kan laten betalen voor een woning. Als mensen een groot deel van hun inkomen kwijt zijn aan huisvesting worden ze financieel kwetsbaar en kunnen ze niet meer investeren in hun toekomst. Het effect van stijgende prijzen wordt alleen maar versterkt doordat prijzen worden opgedreven door onder andere beleggers. Volgens Mirthe Biemans is dit de kern van het probleem: een woning is een beleggingsobject geworden in plaats van een fundamentele levensbehoefte.
Schaf de verhuurdersheffing af
Wat kunnen we hieraan doen? Alle drie de sprekers zeggen unaniem: schaf de verhuurdersheffing af! Momenteel betalen woningcorporaties en andere woningaanbieders miljarden euro’s aan belasting aan de overheid voor het goedkoop verhuren van woningen. Om het inkomensverlies wat zij daardoor leiden te compenseren worden zij gedwongen om sociale huurwoningen te verkopen.
Het afschaffen van de verhuurdersheffing is een manier om het kopen om te verhuren (“buy-to-let”) te ontmoedigen en het bouwen om te verhuren (“build-to-let”) aan te moedigen. Volgens een onderzoek van Aedes kan het alleen al halveren van de verhuurdersheffing ruimte bieden voor het bouwen van 85.000 woningen en het verduurzamen van 150.000 woningen. Deze nieuwe kansen zouden duizenden banen kunnen creëren en gedurende vijf jaar de economie €5 miljard opleveren.
Een gunstig vestigingsklimaat voor burgers
Naast ons beleid moet ook ons beeld veranderen. We moeten huisvesting weer gaan zien als een recht dat meer beslaat dan alleen een dak boven je hoofd. Volgens Cody Hochstenbach is het onze morele plicht om af te rekenen met dakloosheid: iedereen moet recht hebben op een betaalbaar en duurzaam huis op de juiste plek waar je je veilig voelt. Hier is ambitieus woningbeleid en een breed pakket van investeringen voor nodig. Op dit gebied ligt ruimte voor linkse partijen: er is behoefte aan een progressief links verhaal over volkshuisvesting. Het creëren van een gunstig vestigingsklimaat moet niet alleen voor bedrijven gebeuren, ook voor de burgers die onze samenleving draaiende houden. Het is haast onmogelijk geworden voor leraren, artsen, winkeliers en andere vitale beroepen om te wonen waar ze werken. Dit zou ons allemaal moeten aangaan!
De webinar werd afgesloten met een hoopvolle boodschap: iedereen kan bijdragen aan het veranderen van ons beeld over wonen! Als we allemaal het idee van wonen als fundamenteel recht opnemen in hoe wij met anderen erover praten, kunnen we ervoor zorgen dat beleid verandert. Dat is relevanter dan ooit want met de verkiezingen van maart 2021 kunnen wij als burgers die verandering tot stand brengen. Samen gaan we de komende tijd dus actiever dat gesprek over wonen met elkaar aan. Deze tweede Samen uit de Crisis-webinar was een mooie aftrap voor dit streven.
Team Samen Uit de Crisis
